Αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος Δράσεων/Επεμβάσεων αποδοχής της διαφορετικότητας στο 2ο ΕΠΑΛ Χανίων από Ερωτηματολόγια και Συνεντεύξεις Μαθητών
Σκοπός:
Η έρευνα αποσκοπεί την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη βελτίωση αποδοχής της διαφορετικότητας από τους μαθητές του σχολείου μας, ώστε να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος δράσεων/επεμβάσεων που εφαρμόστηκε στο σχολείο μας στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ KA1 "Ένα Ευρωπαϊκό σχολείο για όλους".
Μέθοδος:
Επιλέχθηκε η συνδυασμένη χρήση ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων μέτρησης. Αρχικά έγινε επίδοση ερωτηματολογίου σε δείγμα μαθητών πριν την έναρξη των δράσεων και στη συνέχεια η εκ νέου επίδοση του ίδιου ερωτηματολογίου στο ίδιο δείγμα μαθητών. Αναλύθηκε η μεταβολή των απαντήσεων στο δείγμα. Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από 14 ερωτήσεις κλειστού τύπου πολλαπλής επιλογής και κλίμακας likert.
Τέλος για την διευκρίνηση των αποτελεσμάτων των ερωτηματολογίων προχωρήσαμε με δομημένες συνεντεύξεις σε επιλεγμένο δείγμα μαθητών.
Χρόνος και τόπος επίδοσης των ερωτηματολογίων και διεξαγωγή των συνεντεύξεων:
Η πρώτη επίδοση του ερωτηματολογίου έγινε το 2ο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου του 2018 ενώ η δεύτερη το 2ο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου του 2019, αφού κρίναμε ότι είχαν ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο μέρος των προγραμματισμένων δράσεων/επεμβάσεων, έτσι ώστε να υπάρχει ικανός χρόνος για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων στην εκπαιδευτική κοινότητα, στο σύλλογο γονέων και κηδεμόνων και στην τοπική κοινωνία μέσα στη χρονιά. Η επίδοση των ερωτηματολογίων και στις 2 φάσεις έγινε μέσα στις τάξεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος ώστε ο υπεύθυνος καθηγητής να μπορεί να δώσει διευκρινήσεις και να επιβλέψει την σωστή συμπλήρωση τους.
Διεξαγωγή συνεντεύξεων:
25-27 Μαρτίου 2019
Πληθυσμός:
Οι 423 μαθητές των τριών τάξεων του 2ου ΕΠΑΛ Χανίων.
Δείγματα:
Δείγμα μαθητών για την επίδοση του ερωτηματολογίου:
Επιλέχθηκε ένα δείγμα ευκολίας 45 μαθητών από 3 τμήματα του σχολείου, 1 από κάθε τάξη, στα οποία διδάσκουν καθηγητές που ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν στην έρευνα και που συμμετείχαν σε προγράμματα του σχολείου.
Δείγμα συνεντεύξεων:
Επιλέχθηκαν 4 μαθητές από τα παραπάνω δείγματα.
Η έρευνα αποσκοπεί την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη βελτίωση αποδοχής της διαφορετικότητας από τους μαθητές του σχολείου μας, ώστε να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος δράσεων/επεμβάσεων που εφαρμόστηκε στο σχολείο μας στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ KA1 "Ένα Ευρωπαϊκό σχολείο για όλους".
Μέθοδος:
Επιλέχθηκε η συνδυασμένη χρήση ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων μέτρησης. Αρχικά έγινε επίδοση ερωτηματολογίου σε δείγμα μαθητών πριν την έναρξη των δράσεων και στη συνέχεια η εκ νέου επίδοση του ίδιου ερωτηματολογίου στο ίδιο δείγμα μαθητών. Αναλύθηκε η μεταβολή των απαντήσεων στο δείγμα. Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από 14 ερωτήσεις κλειστού τύπου πολλαπλής επιλογής και κλίμακας likert.
Τέλος για την διευκρίνηση των αποτελεσμάτων των ερωτηματολογίων προχωρήσαμε με δομημένες συνεντεύξεις σε επιλεγμένο δείγμα μαθητών.
Χρόνος και τόπος επίδοσης των ερωτηματολογίων και διεξαγωγή των συνεντεύξεων:
Η πρώτη επίδοση του ερωτηματολογίου έγινε το 2ο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου του 2018 ενώ η δεύτερη το 2ο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου του 2019, αφού κρίναμε ότι είχαν ολοκληρωθεί το μεγαλύτερο μέρος των προγραμματισμένων δράσεων/επεμβάσεων, έτσι ώστε να υπάρχει ικανός χρόνος για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων στην εκπαιδευτική κοινότητα, στο σύλλογο γονέων και κηδεμόνων και στην τοπική κοινωνία μέσα στη χρονιά. Η επίδοση των ερωτηματολογίων και στις 2 φάσεις έγινε μέσα στις τάξεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος ώστε ο υπεύθυνος καθηγητής να μπορεί να δώσει διευκρινήσεις και να επιβλέψει την σωστή συμπλήρωση τους.
Διεξαγωγή συνεντεύξεων:
25-27 Μαρτίου 2019
Πληθυσμός:
Οι 423 μαθητές των τριών τάξεων του 2ου ΕΠΑΛ Χανίων.
Δείγματα:
Δείγμα μαθητών για την επίδοση του ερωτηματολογίου:
Επιλέχθηκε ένα δείγμα ευκολίας 45 μαθητών από 3 τμήματα του σχολείου, 1 από κάθε τάξη, στα οποία διδάσκουν καθηγητές που ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν στην έρευνα και που συμμετείχαν σε προγράμματα του σχολείου.
Δείγμα συνεντεύξεων:
Επιλέχθηκαν 4 μαθητές από τα παραπάνω δείγματα.
ΔΕΙΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Το δείγμα αποτελείται από 45 μαθητές και μαθήτριες και από τις 3 του σχολείου μας σε περίπου ίδιες αναλογίες. Το ποσοστό των κοριτσιών στο δείγμα είναι ελαφρώς μεγαλύτερο, αλλά αυτό αντιπροσωπεύει και το γενικό πληθυσμό του σχολείου.
Το 40% των παιδιών προέρχεται από τις αγροτικές περιοχές γύρω από την πόλη των Χανιών και το μορφωτικό επίπεδο των γονέων στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν ξεπερνάει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Το 40% των παιδιών προέρχεται από τις αγροτικές περιοχές γύρω από την πόλη των Χανιών και το μορφωτικό επίπεδο των γονέων στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν ξεπερνάει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΘΗΤΩΝ
Τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της πρώτης επίδοσης του ερωτηματολογίου χρησιμοποιήθηκαν επίσης για την διερεύνηση των αναγκών ώστε να καταστρωθεί το πρόγραμμα δράσεων επεμβάσεων και παραθέτονται αναλυτικά στη σελίδα Διερεύνηση αποδοχής της Διαφορετικότητας. Εδώ θα παρουσιαστούν τα στοιχεία εκείνα που μας δείχνουν την αλλαγή ή όχι της στάσης των μαθητών/τριών.
5. Ποιες από τις παρακάτω μορφές διαφορετικότητας πιστεύετε ότι είναι λιγότερο αποδεκτές στο σχολείο σας;
Οι απαντήσεις που συγκέντρωσαν τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι αυτές στο παρακάτω γράφημα.
6. Έχεις εντοπίσει άσχημες/προσβλητικές/κοροϊδευτικές συμπεριφορές εις βάρος μαθητών/τριων στο χώρο του σχολείου σου που να σχετίζονται με κάποια από τις παραπάνω μορφές διαφορετικότητας;
7. Αν ναι, με ποιο τρόπο εκδηλώθηκε;
8. Οι παραπάνω συμπεριφορές είχαν σχέση με………….;
9. Η πλειονότητα των παρευρισκόμενων μαθητών (εφόσον υπήρχε) πώς αντέδρασε;
10. Πώς ένιωθες 1-2 μέρες μετά από την πραγματοποίηση του περιστατικού;
11. Αισθάνεσαι ασφάλεια στο σχολείο κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων;
14. Πως αισθάνεσαι για τις άσχημες/προσβλητικές/κοροϊδευτικές συμπεριφορές προς ένα άλλο άτομο εξαιτίας των παρακάτω μορφών διαφορετικότητας του;
Απάντησαν "συμφωνώ - έχει πλάκα"
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου και συνεντεύξεων Μαθητών
Μελετώντας συγκριτικά τις απαντήσεις που δόθηκαν κατά την 1η και τη 2η επίδοση του ερωτηματολογίου από τους μαθητές, καθώς και τις απαντήσεις που πήραμε από τις συνεντεύξεις, τα πιο σημαντικά αποτελέσματα που προέκυψαν ήταν τα εξής:
- Κατά την πρώτη επίδοση του ερωτηματολογίου φάνηκε ότι η πεποίθηση των μαθητών (ερώτηση 5) ως προς το ποιες είναι ομάδες με το μικρότερο ποσοστό αποδοχής είχαν απόκλιση από αυτό που δήλωναν τελικά ότι είχαν βιώσει (ερώτηση 8). Κατά τη δεύτερη επίδοση του ερωτηματολογίου αυτές οι αποκλίσεις έγιναν πολύ μικρότερες. Ο λόγος που έχουμε αυτή τη διαφορετική εικόνα είναι, όπως προέκυψε από τις συνεντεύξεις, ότι αυξήθηκε η συνειδητότητα τους σχετικά με τις διακρίσεις εις βάρος των διαφόρων ομάδων.
- Σε ανάλογο συμπέρασμα καταλήξαμε και από την ερώτηση 6 όπου στην αρχική επίδοση ένα 2% του δείγματος των μαθητών δεν είχε ποτέ εντοπίσει άσχημες/προσβλητικές συμπεριφορές σε βάρος συμμαθητών του που να οφείλονται σε κάποια μορφή διαφορετικότητας. Αυτό το ποσοστό στη 2η επίδοση έχει μηδενιστεί.
- Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα αποτελέσματα της ερώτησης 9. Βλέπουμε μεγάλη μείωση των παιδιών που επιδοκιμάζει ή βρίσκει αστεία (-13%) περιστατικά εις βάρος κάποιων ομάδων, καθώς και των παιδιών που δεν συμμετείχαν (-4%). επιπλέον, μεγάλη αύξηση παρατηρείται στα παιδιά που υπερασπίστηκαν κάποιο συμμαθητή τους (+12%), ή που προσπάθησαν να σταματήσουν το περιστατικό (+5%). ή που κάλεσαν κάποιον εκπαιδευτικό (+3%). Αυτό, όπως προέκυψε από τις συνεντεύξεις, οφείλεται σε ένα βαθμό στην ενσυναίσθηση που απέκτησαν λόγω των δράσεων που συμμετείχαν. Το κυριότερο όμως εύρημα, όπως επιβεβαιώνεται από τις συνεντεύξεις αλλά και από την ερώτηση 11 (μας επιβεβαιώνει τη βελτίωση του αισθήματος ασφάλειας που νιώθουν τα παιδιά στο σχολείο), είναι ότι οι μαθητές νιώθουν πιο έντονους τους δεσμούς τις ομάδας και του αισθήματος του "ανήκειν". Αυτό τους κάνει να αισθάνονται ασφαλής, τονώνοντας την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση τους.
- Από την ερώτηση 10 βλέπουμε ότι έχουμε μείωση των παιδιών που 1-2 μέρες μετά από κάποιο περιστατικό ένιωθαν ενοχές(-4%) ή στεναχώρια (-14%) ή αδιαφορία (-7%) Ενώ παράλληλα έχουμε τεράστια αύξηση του ποσοστού των παιδιών που ένιωθαν υπερηφάνεια για τη στάση που κράτησαν (+22%). Διερευνώντας μέσα από τις συνεντεύξεις τις παραπάνω αλλαγές ανακαλύψαμε ότι οι μαθητές πολλές φορές στο παρελθών αδιαφορούσαν ή ακόμα και συμμετείχαν σε άσχημες συμπεριφορές προς συμμαθητές τους διότι φοβόντουσαν να κάνουν διαφορετικά. Αυτό όμως στη συνέχεια τους δημιουργούσε στενοχώρια ή ενοχές κυρίως διότι δεν αισθάνονταν αρκετά δυνατοί για να αντιδράσουν.
- Στις ερωτήσεις 12 και 13 εμφανίζεται αύξηση των θετικών απαντήσεων στα ερωτήματα εάν θα έκαναν παρέα ή θα κάθονταν στο ίδιο θρανίο με "προβλήματα υγεία" (+6% +2%), με ιδιαιτερότητα στην εμφάνιση (+5%, 2%) ή με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό" (+3%, +1%). Όλες οι παραπάνω κατηγορίες ανήκουν σε αυτές που στοχεύθηκαν μέσω του προγράμματος δράσεων. Η μόνη κατηγορία που δεν υπήρξε σημαντική διαφορά ότι η ομάδα διαφορετικής εθνικότητας.
- Τέλος, μεγάλη μείωση υπάρχει στους μαθητές που συμφωνούν ή θεωρούν ότι άσχημες συμπεριφορές εις βάρος των διαφόρων μορφών διαφορετικότητας έχει πλάκα (ερώτηση 14). Αποτελέσματα που έρχονται σε συμφωνία με αυτά της ερώτησης 9.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από την έρευνα αξιολόγησης των αποτελέσματα των δράσεων που διενεργήσαμε στο σχολείο μας, στο πλαίσιο του προγράμματος ΚΑ1 "Ένα ευρωπαϊκό Σχολείο για Όλους", με χρήση συνδυασμού ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι επιτύχαμε σε πολύ μεγάλο βαθμό το στόχο μας.
Καταφέραμε οι μαθητές μας να νιώσουν αποδεκτοί και μέλη της ομάδας με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή τους. Αυτό είχε τεθεί ως σημαντικός στόχος διότι θεωρήθηκε βασικό στοιχείο για την ενδυνάμωση των κινήτρων τους για μάθηση που θα τους οδηγούσε στην απόκτηση ολοκληρωμένων τεχνικών δεξιοτήτων και τελικά την επιτυχή επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
Ακόμα, έμαθαν να σέβονται τη διαφορετικότητα, να συνεργάζονται αρμονικά και να συμμετέχουν στα κοινά όπως απαιτείται από τον σύγχρονο Ευρωπαίο πολίτη.
Τέλος, απέκτησαν εμπιστοσύνη στο σχολικό περιβάλλον και ενισχύθηκε η ικανότητά τους για αυτενέργεια και έκφραση.
Καταφέραμε οι μαθητές μας να νιώσουν αποδεκτοί και μέλη της ομάδας με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή τους. Αυτό είχε τεθεί ως σημαντικός στόχος διότι θεωρήθηκε βασικό στοιχείο για την ενδυνάμωση των κινήτρων τους για μάθηση που θα τους οδηγούσε στην απόκτηση ολοκληρωμένων τεχνικών δεξιοτήτων και τελικά την επιτυχή επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
Ακόμα, έμαθαν να σέβονται τη διαφορετικότητα, να συνεργάζονται αρμονικά και να συμμετέχουν στα κοινά όπως απαιτείται από τον σύγχρονο Ευρωπαίο πολίτη.
Τέλος, απέκτησαν εμπιστοσύνη στο σχολικό περιβάλλον και ενισχύθηκε η ικανότητά τους για αυτενέργεια και έκφραση.